Κρατούμενος στις φυλακές ανηλίκων Αυλώνα τιμήθηκε με βραβείο απο την Ελληνική Μαθηματική Εταιρεία.

Πρόκειται για ένα παιδί της β' τάξης λυκείου, που ζει και σπουδάζει μέσα στις φυλακές Αυλώνα.
Μαζί με άλλα δέκα παιδιά πήρε μέρος στο διαγωνισμό, που έγινε μέσα στο σχολείο, το οποίο μετατράπηκε σε εξεταστικό κέντρο. Από τα δέκα, τα τρία παιδιά ξεχώρισαν και το γραπτό ενός βραβεύθηκε. Είναι 21 ετών, προέρχεται από χώρα του ανατολικού μπλοκ και είναι στη φυλακή, γιατί -όπως λέει ο διευθυντής του σχολείου του- βρέθηκε μια ατυχή στιγμή σε χώρο που δεν έπρεπε να βρεθεί.
«Είναι ένα παιδί σεμνό, χαμηλών τόνων, που όταν του απευθύνεις το λόγο κοκκινίζει» λέει ο διευθυντής του σχολείου, μαθηματικός Πέτρος Δαμιανός. «Εχει επιφανή και πολλά ταλέντα. Δεν παραιτείται εύκολα. Βρίσκεται μόνο του στην Ελλάδα, αφού οι γονείς του εξακολουθούν να μένουν στην πατρίδα του. Από πέρσι που ήρθε στο σχολείο, καταλάβαμε αμέσως πως είχε κλίση στα μαθηματικά. Είχε γερή βασική παιδεία από την πατρίδα του, και μόλις σε λίγους μήνες έμαθε να μιλάει πολύ καλά τη γλώσσα μας. Εχει ταλέντο στα μαθηματικά, αλλά συγχρόνως διαβάζει λογοτεχνία, παίζει μπάσκετ και ζωγραφίζει υπέροχα. Τον έχουμε ήδη παροτρύνει να λάβει μέρος σ' έναν διαγωνισμό που θα κάνει το αντίστοιχο σχολείο των γερμανικών φυλακών στη ζωγραφική και μ' αυτό έχει τώρα απορροφηθεί».
Στην αίθουσα τελετών του Πανεπιστημίου Αθηνών, που δόθηκαν τα βραβεία της Μαθηματικής Εταιρείας, όλοι οι βραβευθέντες ήταν εκεί με τους γονείς, ακόμη και τους παππούδες και τις γιαγιάδες τους. Μόνος ο λυκειάρχης του σχολείου των φυλακών σκούπιζε κρυφά τα μάτια του πηγαίνοντας να παραλάβει το βραβείο του μαθητή του.
«Την άλλη μέρα», λέει ο καθηγητής, «οργανώσαμε μια μικρή τελετή μέσα στη φυλακή παρουσία του διευθυντή και όλων των μαθητών για να ανακοινώσουμε την επιτυχία του και να του δώσουμε το βραβείο του. Συγκινημένο το παιδί, δέχθηκε τα συγχαρητήρια των συμμαθητών του, ενώ ο διευθυντής των φυλακών τού έκανε και ένα συμβολικό δώρο 100 ευρώ για τη διάκριση».
Ομως δεν είναι η πρώτη διάκριση που παίρνει ο συγκεκριμένος μαθητής. Πέρσι τον βράβευσε και η Εγκληματολογική Εταιρεία που έχει υιοθετήσει το σχολείο και βραβεύει τους μαθητές με βάση το τρίπτυχο: καλοί βαθμοί, χωρίς απουσίες και καλή συμπεριφορά. Το σχολείο των Φυλακών Αυλώνα μετράει ήδη 11 χρόνια ζωής. Και ο διευθυντής του ήταν εκεί προσφέροντας εθελοντική εργασία, πολλά χρόνια πριν λειτουργήσει το σχολείο το έτος 2000.
Ο λυκειάρχης λέει στην «Κ.Ε.» ότι δεν είναι η πρώτη φορά που το σχολείο παίρνει διακρίσεις: «Για μας είναι διάκριση και το γεγονός ότι κάποια από τα παιδιά μας επιτυγχάνουν στις πανελλήνιες εξετάσεις. Πέρσι, τρία παιδιά μπήκαν σε σχολές των ΤΕΙ».
Δεν είναι εύκολο να είσαι κρατούμενος και να σπουδάζεις. Θέλει κουράγιο να ξεπερνάς τα μύρια προβλήματα, να αφοσιώνεσαι στο διάβασμα και μάλιστα να επιτυγχάνεις το στόχο σου. «Από τα τρία παιδιά που πέρασαν στις πανελλαδικές», αφηγείται ο λυκειάρχης, «το ένα καταφέραμε να μεταφερθεί σε φυλακές κοντά στη σχολή του. Το δεύτερο αποφυλακίσθηκε τις παραμονές των πανελλαδικών και το τρίτο εξακολουθεί να βρίσκεται στον Αυλώνα».
Σ' αυτά τα παιδιά , αλλά ειδικά στα δέκα που πήραν μέρος στο διαγωνισμό της Μαθηματικής Εταιρείας, ο λυκειάρχης μαζί με άλλους καθηγητές έκαναν φροντιστήριο μετά το καθημερινό πρόγραμμα και τις αργίες, από τον προηγούμενο Οκτώβριο.
Στο σχολείο είναι εγγεγραμμένοι 283 μαθητές, όμως όσοι φοιτούν πραγματικά ανέρχονται σε 150, ενώ στο δημοτικό φοιτούν περί τους 80. Οι αλλοδαποί υπερτερούν, κυρίως είναι Αλβανοί. Η αναλογία αλλοδαπών-Ελλήνων είναι 50-50.
«Οταν όμως άρχισε να λειτουργεί το σχολείο», μας ενημερώνει ο λυκειάρχης, «στο λύκειο ήταν όλοι Ελληνες. Τώρα όμως κυριαρχούν άτομα από το ανατολικό μπλοκ, αλλά και από την Παλαιστίνη, το Σουδάν, την Αλγερία και την Τυνησία. Παιδιά που δεν γνωρίζουν καλά τα ελληνικά όταν έρχονται κι όμως ορισμένα απ' αυτά μαθαίνουν τέλεια, μέσα σε ελάχιστους μήνες. Πολλά απ' αυτά με εκπλήσσουν ευχάριστα, ενώ και μετά την αποφυλάκισή τους διατηρώ τηλεφωνική επαφή μαζί τους. Κυρίως όμως με όσα μπαίνουν σ' έναν δρόμο και εντάσσονται στην κοινωνία. Με αυτούς που δεν επικοινωνώ, θεωρώ ότι ντρέπονται γιατί, ίσως, δεν μπόρεσαν να κρατήσουν τις υποσχέσεις τους για ομαλή ένταξη. Μην ξεχνάτε πως όλα τα παιδιά που βρίσκονται στην προεφηβική ή την εφηβική ηλικία πιστεύω ότι είναι υποψήφια για τις φυλακές Αυλώνα. Καθώς έχω γνωρίσει δεκάδες περιπτώσεις που βρίσκονται στη φυλακή για τυχαίους λόγους που συνδυάζονται με το ορμητικό της ηλικίας, το οικογενειακό περιβάλλον και τις κοινωνικές συνθήκες μέσα στις οποίες μεγαλώνουν. Κάθε παιδί έχει και τη δική του ιστορία. Μέσα στο σχολείο αυτό, που μπορεί να είναι και το "σχολείο της ελπίδας", υπάρχουν βασανισμένες ψυχές που ζητούν μια δεύτερη ευκαιρία, κι αυτήν πιστεύω πως πρέπει όλοι να τη δώσουμε».

Δημήτρης Νανόπουλος

Φυσικός επιστήμονας, που γεννήθηκε Ελληνας, έφυγε και διέπρεψε εκτός Ελλάδος... εκεί όπου τα μυαλά ανθούν, εκεί όπου τα μυαλά νιώθουν απαραίτητα, εκεί όπου το καλό διακρίνεται και ξεχωρίζει, ξεφεύγει από τη μετριότητα του «δεν βαριέσαι, αργά ή γρήγορα όλοι θα πεθάνουμε».Μεγάλωσε παίζοντας μπάλα στις αλάνες της Αθήνας και το αρχικό του όνειρο ήταν να γίνει ποδοσφαιριστής. Δεν φοράει κουστουμάκι, στο πουκάμισό του είναι ξεκούμπωτο το κουμπί του λαιμού, δηλώνει αναρχικός του πνεύματος και ανυπότακτος. Πλησιάζει τα 50 του χρόνια και δύο φορές ως σήμερα έχει αγγίξει το βραβείο Νομπέλ. Είναι ένας από τους μόνιμους διεκδικητές του εξαιτίας των ερευνών του, αλλά πάνω από όλα είναι ένας από αυτούς που έχουν πλησιάσει σε απόσταση αναπνοής το πολυπόθητο όνειρο του ανθρώπου: την ανακάλυψη του Σύμπαντος.

Εσείς πώς βρίσκεστε ξαφνικά στην καρδιά της έρευνας στην Αμερική;
«Κατ' αρχάς δεν ξεκίνησα στην Αμερική, ξεκίνησα πηγαίνοντας στην Αγγλία»
Ας τα πάρουμε με τη σειρά... Μια φορά κι έναν καιρό γεννήθηκε ένα παιδί...

«Εδώ, στην Αθήνα. Στην Παλλήνη συγκεκριμένα».

Ναι, θυμάμαι, γιατί παλαιότερα, που έψαξα να σας βρω, διαπίστωσα ότι εκεί έμεναν οι γονείς σας.

«Βεβαίως. Και εκεί μένουν ακόμη. Κάποια στιγμή μείναμε στου Ζωγράφου, εγώ το '71 τελείωσα το Πανεπιστήμιο και έφυγα στην Αγγλία».

Γιατί φύγατε;

«Γιατί η κατάσταση εδώ "έβραζε"... Δεν μπορούσα να πιστέψω, ανεξάρτητα από την πολιτική τοποθέτησή μου, ότι ήταν δυνατόν να συμβαίνουν όλα αυτά σε μια ευρωπαϊκή χώρα».

Πόσων χρόνων ήσασταν τότε;

«Είμαι γεννημένος το '48, Σεπτέμβρη του '48. Η δικτατορία, δηλαδή, με βρήκε πρωτοετή στο Πανεπιστήμιο. Η γενιά μου είμαστε όλοι παιδιά του Παπανούτσου και του Γεωργίου Παπανδρέου, παιδιά που στο γυμνάσιο ζήσαμε την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση και όλα αυτά. Μετά μπήκαμε στο Πανεπιστήμιο, είχαν ήδη αλλάξει κάπως τα πράγματα. Με το που μπαίνουμε, πρωτοετείς φοιτητές, έρχεται η 21η Απριλίου, μας τυχαίνει το πρώτο λαχείο και προσωπικά τσιμπιόμουν, γιατί δεν μπορούσα να πιστέψω αυτό που συνέβη. Νόμιζα ότι ζούσα σε άλλη χώρα. Και ήμουν ένας απλός άνθρωπος, ένας φοιτητής ­ με κάποιες αρχές βεβαίως».
Οι γονείς σας είχαν καμία σχέση με την επιστήμη;

«Οχι. Καμία. Περίεργο πράγμα».

Και πώς το εξηγείτε σήμερα;

«Τύχη... Είχα την εξής μεγάλη τύχη. Γυμνάσιο πήγαινα στου Ζωγράφου, αλλά για κάποιο λόγο ήρθα σε σύγκρουση με έναν καθηγητή και αναγκάστηκα στην Δ' τάξη να φύγω και να αλλάξω σχολείο. Πήγα στο 3ο Γυμνάσιο Αμπελοκήπων. Τότε το 10ο ήταν το καλύτερο αλλά πήγα στο 3ο, γιατί το 10ο ήταν γεμάτο».

Με μαθηματικό μαλώσατε;

«Οχι, με έναν θεολόγο... (γέλια) Στο 3ο λοιπόν συνάντησα τον Βαγγέλη τον Τσιγκούνη, έναν σπουδαίο καθηγητή, φυσικό, ο οποίος με βοήθησε πάρα πολύ. Ως την Γ' γυμνασίου το μυαλό μου ήταν όλο στο γήπεδο και την μπάλα. Ημουν, δηλαδή, ένα φυσιολογικό παιδί της εποχής μου, της αλάνας και όλα αυτά. Ούτε μεγάλη αλητεία ­ με την κακή έννοια ­ ούτε το καλό παιδάκι που άκουγε τη μαμά. Και να σας πω και κάτι, εκείνη την εποχή δεν επιζούσες άμα δεν ήσουν και έτσι. Αλλά στην Δ' γυμνασίου συνέβη ένα περίεργο πράγμα... λες και μου ήρθε επιφοίτηση».

Πώς έγινε αυτό;

«Πραγματικά δεν ξέρω. Εγώ είχα διαλέξει το πρακτικό, γιατί ­ παρ' όλο που μου άρεσαν τα κλασικά ­ δεν έβλεπα μέλλον. Τι να γινόμουν, ας πούμε, φιλόλογος; Το σεβόμουν και το εκτιμούσα αλλά δεν ήταν και πολύ της μόδας τότε. Στο πρακτικό, παρ' όλο που δεν δούλευα πολύ, έβγαζα καλούς βαθμούς. Ημουν δηλαδή ένας μέτριος μαθητής του 16-17. Από τη στιγμή όμως που ανακάλυψα τη φυσική, έπεσα με τα μούτρα στο διάβασμα. Εβλεπα ότι πήγαινε το πράγμα».



Τι ήταν που σας μάγεψε στη φυσική;

«Τι να σας πω... δεν ξέρω. Ενιωθα λιγάκι σαν να ανακαλύπτω πρώτη φορά εγώ όλα αυτά τα φαινόμενα και τους νόμους. Είχα δε την εντύπωση ότι αυτά που αισθανόμουν εγώ τα αισθάνονταν και όλοι οι άλλοι. Νόμιζα δηλαδή ότι ήταν κάτι που μπορούσα να το μοιραστώ και να με καταλάβουν και άλλοι. Αισθανόμουν όπως όταν παίζαμε μπάλα με τους φίλους μου. Αρχισα να τους ρωτώ αν έλυσαν την άσκηση, πώς τους φάνηκε και όλα αυτά, αλλά δεν έβρισκα τελικώς ανταπόκριση. Δεν έβαζαν όλοι γκολ με τις ασκήσεις φυσικής, δηλαδή (γέλια). Εγώ έλυνα τα προβλήματα πάρα πολύ γρήγορα και με έναν πολύ περίεργο τρόπο. Το έβλεπε αυτό ο Τσιγκούνης και μου έλεγε: "Παιδί μου, σωστό είναι, αλλά πώς το σκέφτηκες αυτό;". Του Τσιγκούνη του άρεσε πολύ η φυσική, δεν το έκανε δηλαδή καταναγκαστικά, γι' αυτό θα τον λατρεύω πάντα. Το ευχαριστιόταν. Εβαζε λοιπόν καμιά περίεργη άσκηση και ερχόταν εκεί που καθόμουν εγώ πίσω πίσω και με σκουντούσε. "Σήκω", μου έλεγε. Χωρίς να με ρωτήσει αν την έχω λύσει ή όχι. Πολλές φορές ήταν κουρασμένος και έβαζε εμένα να λέω στην τάξη διάφορα περίεργα. Είχαμε δηλαδή μια τέτοια σχέση. Μου έλεγε λοιπόν: "Εσύ θα πας για φυσικός". Κοιτάξτε τώρα σύμπτωση. Εγώ έχω έναν ξάδελφο ­ Γιάννης Σιγάλας λέγεται ­, ο οποίος είναι πολιτικός μηχανικός και έχω να τον δω χρόνια. Αυτός πήγαινε στο 10ο και ήταν ανακατεμένος με κύκλους πιο πάνω από μένα. Είχε μια μανία στα μαθηματικά και είχε ψάξει διάφορα γύρω από την έρευνα, γύρω από σπουδές στο Πρίνστον κλπ. Χωρίς να ξέρει ότι και μένα μου άρεσαν τα μαθηματικά, όποτε συναντιόμασταν μου μιλούσε για όλα αυτά. Εγώ όμως, από το περιβάλλον που προερχόμουν, το μόνο που σκεφτόμουν ήταν να βρω μια δουλειά για να βγάζω το ψωμί μου. Οχι ότι αυτά που μου έλεγε δεν τα άκουγα ή δεν με έβαζαν σε σκέψεις. Τελειώνοντας το σχολείο, περνάω στο Φυσικό. Δεν είχα μπει από τους πρώτους. Σας είπα, ήμουν μέτριος μαθητής. Στο Πανεπιστήμιο όμως υπήρχε η ομάδα των πρώτων ­ το θυμάμαι σαν να είναι τώρα. Αυτοί ήταν οι σνομπ. Κάποια στιγμή άρχισαν να μας βάζουν ασκήσεις. Καθηγητής μας ήταν ο Αλεξόπουλος, τον οποίο τον είχε και ο Τσιγκούνης. Αυτά, λοιπόν, που μας έβαζε εμένα μου φαίνονταν αστεία, γιατί από τον Τσιγκούνη είχα συνηθίσει να λύνω τέτοιες ασκήσεις. Αυτοί λοιπόν ­ η ομάδα των πρώτων ­ με πρόσεξαν και αρχίσαμε σιγά σιγά να συνδεόμαστε. Με ενέταξαν και εμένα στον κύκλο τους. Τα παιδιά αυτά προέρχονταν από σχολές όπως η Φαρμακευτική κλπ. ­ και πάλι άρχισα να ακούω συζητήσεις περί ερεύνης και τέτοιων μυστηρίων. Κάποιος μια φορά είπε κάτι για τον Δημόκριτο. Παίρνω λοιπόν και εγώ το λεωφορείο, πάω στον Δημόκριτο, μπαίνω μέσα ­ μου άρεσε πολύ ο Δημόκριτος. Ξέρετε, τεράστια διαφορά από το Χημείο. Μετά ήρθε ο κύριος Χατζηιωάννου, ο οποίος μόλις φέτος πήρε σύνταξη στη Θεωρητική Φυσική και ο οποίος πραγματικά μας άνοιξε τα μάτια γύρω από αυτά τα θέματα. Κατάλαβα ότι η θεωρητική φυσική ήταν ο χώρος όπου "θα έπαιζα μπάλα"».

Πώς το καταλάβατε;

«Δεν ξέρω. Εγώ πιστεύω ότι κάτι συμβαίνει με το DNA του ελληνικού μυαλού και δεν το εννοώ μοιρολατρικά. Αλλά, αν ανατρέξουμε πίσω στην εποχή του Πλάτωνα και ως σήμερα, θα δούμε ότι οι Ελληνες είναι πολύ καλοί στα μαθηματικά. Ισως ο κόσμος να μην το ξέρει, αλλά έχουμε μια μεγάλη παράδοση στα μαθηματικά. Δεν το λέω με καμία τελολογική έννοια, αλλά είναι μια τάση του μυαλού μας που μπορεί να έχει σχέση και με το περιβάλλον. Δεν ξέρω ακριβώς, είναι κάτι που βγαίνει από την παρατήρηση. Νομίζω ότι η Ελλάδα ­ γενικά, μέσα και έξω ­ έχει στη σύγχρονη επιστήμη τρομακτική αιχμή. Κυρίως στη θεωρητική φυσική και ίσως παράλληλα και στη βιολογία. Αλλά τα μεγάλα ονόματα διεθνώς προέρχονται από τη θεωρητική φυσική. Αν και εμένα δεν με νοιάζει αν είναι μέσα ή έξω από την Ελλάδα. Αυτά είναι ανοησίες. Και έξω είμαστε κανονικότατοι Ελληνες. Πάμε και ερχόμαστε, ζούμε σε ένα διεθνές χωριό και ο καθένας προσπαθεί από όπου μπορεί. Σας έλεγα λοιπόν ότι έχουμε μια πολύ μεγάλη παράδοση. Κάτι μας τραβάει σε αυτό το πράγμα ­ δεν ξέρω τι ακριβώς. Στη συνέχεια, λοιπόν, πηγαίνω με υποτροφία στην Αγγλία, στο Σάσεξ. Ρωτάνε μερικοί γιατί δεν πήγαν κατευθείαν στην Αμερική. Είχα μάθει ότι στην Αμερική σού παίρνει πάρα πολύ χρόνο το διδακτορικό. Εγώ δεν ήθελα να πέσω σε τέτοιο λούκι. Στην Αγγλία είναι διαφορετικά τα πράγματα. Τελικώς κατόρθωσα και το πήρα μέσα σε ενάμιση χρόνο το διδακτορικό μου. Επεσα με τα μούτρα στο διάβασμα. Νόμιζαν ότι είμαι τρελός, αλλά δεν έχει σημασία. Εμπαινα μέσα στο δωμάτιο Παρασκευή και ξανάβγαινα τη Δευτέρα και χτύπαγαν την πόρτα μήπως έχω πάθει τίποτε. Δηλαδή δεν πήγαινα ούτε σε πάρτι ούτε σε τίποτε. Ελεγα ή θα κάνουμε δουλειά ή δεν θα κάνουμε. Και έτσι τελείωσα γρήγορα, για να μπορώ μετά να "πέσω" στην έρευνα».

Οι γονείς σας τι δουλειά έκαναν; Είχαν δηλαδή την οικονομική άνεση για να κάνετε εσείς όλα αυτά;

«Φυσιολογικοί άνθρωποι ήταν. Ο πατέρας μου δούλευε στον "Ευαγγελισμό". Η μητέρα μου δεν δούλευε, ήταν η κλασική νοικοκυρά. Ημασταν μια μικροαστική οικογένεια. Μια καλή, φυσιολογική, μικροαστική οικογένεια. Δηλαδή δεν μπορώ να πω ούτε ότι στερήθηκα ξέρετε, αυτούς τους ηρωισμούς ­ ούτε το αντίθετο».

Είσαστε μοναχοπαίδι;

«Ναι, μοναχοπαίδι».

Τελικώς έχετε δώσει μια απάντηση στο ερώτημα "τι είναι αυτό που κάνει κάποιους ανθρώπους να διακρίνονται στη ζωή τους";

«Δεν ξέρω, πρέπει να είναι συνδυασμός. Εγώ πιστεύω ότι είναι συνδυασμός του να είσαι τυχερός να ασχοληθείς με αυτό που είναι η κυτταρική σου έφεση».

Αρα πιστεύετε ότι ο άνθρωπος γεννιέται...

«Τι να πω... Οταν σου δίνουν ένα πρόβλημα και βλέπεις τον άλλον να χτυπάει το κεφάλι του στον τοίχο κι εσύ το λύνεις σε δύο λεπτά... Ή όταν πλένεις το πρωί τα δόντια σου και ξαφνικά σου έρχεται μια ιδέα που μπορεί να αλλάξει ολόκληρη τη φυσική για τα επόμενα δέκα χρόνια... Κάτι υπάρχει εκεί πέρα. Και αυτό συμβαίνει και στην τέχνη και παντού. Υπάρχουν δηλαδή πράγματα που γίνονται φυσιολογικά και υπάρχουν και μερικά jumps (άλματα) τα οποία δεν μπορούμε να τα εξηγήσουμε. Πέρα όμως από όλα αυτά, νομίζω ότι είναι ζήτημα φιλοδοξίας, στόχου. Θέλεις να γίνεις κάτι, να αφήσεις κάτι πίσω σου. Αμα είσαι και χαζός, θα καταλήξεις χαζά. Και, τρίτον, πιστεύω ότι παίζει ρόλο και η τύχη. Και βέβαια η σκληρή δουλειά. Πολύς κόσμος αυτό δεν το καταλαβαίνει. Βλέπουν τηλεοράσεις, συνεντεύξεις, γραβατίτσες και νομίζουν ότι αυτό είναι. Αν ρωτήσετε όμως τη γυναίκα μου, θα σας πει τι κάνω κάθε βράδυ. Είναι πάρα πολλή η δουλειά. Και όχι μόνο η δική μου. Υπάρχει ολόκληρη ομάδα πίσω από μένα».

Τελειώνοντας από το Σάσεξ, τι ακριβώς κάνετε;

«Με παίρνουν για δύο χρόνια στο Κέντρο Πυρηνικών Ερευνών Ευρώπης, στη Γενεύη. Από εκεί πηγαίνω για ένα χρόνο στη Γαλλία και από εκεί με παίρνουν στο Χάρβαρντ. Και από το Χάρβαρντ με ξαναπαίρνουν πίσω στη Γενεύη».

Οταν λέτε ότι σας «έπαιρναν από 'δώ, σας έπαιρναν από 'κεί», τι ακριβώς εννοείτε;

«Μου έδιναν προσφορές και εγώ τις απέρριπτα ή τις αποδεχόμουν».

Οι προτάσεις γίνονταν σε σχέση με την έρευνα την οποία κάνατε;

«Ναι. Σου λένε "εμείς θέλουμε αυτό"... Αν εσύ μπορείς να τους το προσφέρεις, τότε σε αγοράζουν. Είναι όπως παίρνει σήμερα μια ομάδα έναν ποδοσφαιριστή...».

Μετεγγραφές δηλαδή, για να μπορέσουν να πάρουν το επόμενο Νομπέλ. (γέλια)

«Ακριβώς. Σου λέει "σου δίνω καλό μισθό, σου προσφέρω τα μέσα, δούλεψε... κάνε αυτό που ξέρεις για μένα". Καταλάβατε; Είναι και τα μέσα που διαθέτουν. Διότι εγώ για να μπορέσω να δουλέψω πρέπει να έχω ομάδα. Θέλω επίσης να τονίσω ότι τα πράγματα έχουν σκληρύνει πάρα πολύ στον χώρο της έρευνας, ακόμη και στην Αμερική. Ο τρόπος εξεύρεσης των χρημάτων και όλα αυτά... έχουν αγριέψει πάρα πολύ. Δεν είναι δηλαδή ότι "ο τάδε είναι καλός... ας του δώσουμε λεφτά". Πρέπει να πολεμάς, να δουλεύεις διαρκώς, να κάνεις εκθέσεις κτλ., κτλ. Και όλα αυτά είναι χρονοβόρα. Εγώ τα σιχαίνομαι, αλλά πρέπει να παίξεις το παιχνίδι. Αμα μπεις στο γήπεδο πρέπει να παίξεις μπάλα, δεν γίνεται αλλιώς».

Ποια ήταν η στιγμή που, επιστημονικά, από ένας στους ένα εκατομμύριο επιστήμονες γίνεστε ένας στους δέκα καλύτερους και πιο περιζήτητους στον κόσμο;

«Δεν ξέρω... Υπάρχουν διάφορα στάδια... Αλλά περισσότερο θα έλεγα ότι αυτό το καταλαβαίνεις πάνω στη δουλειά».

Πάνω στη δουλειά δηλαδή κάνεις κάτι, σκέφτεσαι κάτι, που νιώθεις ότι είναι μεγάλο, μπορεί να σε οδηγήσει στο Νομπέλ...

«Ναι. Και πρέπει να σας πω ότι η μεγαλύτερη ευχαρίστηση για έναν επιστήμονα ερευνητή δεν είναι ούτε το Νομπέλ ούτε οι συνεντεύξεις ούτε τίποτε απ' όλα αυτά. Είναι εκείνη η ώρα που γίνεται η ανακάλυψη. Αυτό το πράγμα δεν μπορεί να περιγραφεί. Και το ξέρεις εκείνη τη στιγμή ότι έχεις χτυπήσει σε κάτι μεγάλο».

Πείτε μου μια τέτοια στιγμή δική σας.

«Το 1977 κάναμε μια θεωρητική ανακάλυψη την οποία θεωρώ και την καλύτερη δουλειά μας. Δεν ξέρω αν γνωρίζετε για τα λεγόμενα κουάρκ, τα οποία είναι τα βασικά συστατικά. Ο κόσμος άρχιζε να ανακαλύπτει μια σειρά από καινούργια κουάρκ... Το πρόβλημα τώρα ήταν αν θα ξαναρχίσουμε από την αρχή. Αντί δηλαδή να τα λέμε "πρωτόνια" ή "νετρόνια", να τα λέμε "κουάρκ". Σαν να έχουμε δηλαδή ένα κρεμμύδι που το ξεφλουδίζουμε. Εμείς κατορθώσαμε και βγάλαμε μια θεωρία το 1977 ­ πιτσιρικάς εγώ τότε ­ με την οποία αποδεικνύαμε με τα στοιχεία που είχαμε ως εκείνη τη στιγμή ότι πρέπει να υπάρχουν μόνο έξι κουάρκ στη φύση και έχουμε τελειώσει. Ως εκείνη τη στιγμή είχαμε μόνο τέσσερα ή κάτι τέτοιο. Και αυτό είναι μεγάλο πράγμα, να μπορέσει κανείς να θέσει έναν περιορισμό. Το 1989 ­ 12 χρόνια μετά ­ έγινε ένα πείραμα στη Γενεύη το οποίο επαλήθευσε αυτή τη θεωρία. Αυτό συνέβη ως εξής: Ημουν τότε στο Μεγάλο Πεύκο ­ σε ένα κτήμα που έχει ο πεθερός μου εκεί ­ και δούλευα. Ηταν αργά το βράδυ όταν είδα ότι το νούμερο δεν μπορούσε να είναι πάνω από έξι. Σηκώθηκα επάνω και προσπάθησα να ελέγξω μήπως είχα κάνει λάθος στις πράξεις. Το νούμερο έπρεπε να είναι μικρό, γιατί όταν πας για τη βασική θεωρία δεν μπορεί η βασική θεωρία να έχει 352 σωμάτια. Πρέπει να είναι μικρό το νούμερο. Τα ξανακοιτάω λοιπόν... είχα ανάψει. Πάω να το πω στη γυναίκα μου, αλλά κοιμόταν εκείνη την ώρα. Δεν είχα σε ποιον να μιλήσω. (γέλια) Αυτή ήταν μια καλή στιγμή. Μια άλλη στιγμή ήταν πάλι στη Γευνεύη, ένα βράδυ με δύο συναδέλφους μου, που βγάλαμε μιαν άλλη θεωρία. Και πάλι ξέραμε εκείνο το βράδυ ότι είχαμε πετύχει κάτι σημαντικό. Την άλλη μέρα φεύγαμε όλοι για ένα μεγάλο συνέδριο στο Μπράιτον, στην Αγγλία, όπου όλοι θα ήμασταν ομιλητές. Πήγαμε λοιπόν σε ένα μπαρ και ήπιαμε... και θέλω να πω ότι αυτές είναι οι στιγμές οι δικές μας, της πραγματικής απόλαυσης».

Πάντως είναι πολύ αστείο για όλους εμάς τους κοινούς θνητούς να ακούμε ότι ο λόγος που βρισκόμαστε τώρα εδώ είναι ότι υπάρχουν έξι κουάρκ... (γέλια)

«Δικαιολογημένο αυτό που λέτε και καλά κάνετε και γελάτε... Από αυτό όμως το τόσο άσχετο για σας στοιχείο καταλήγουμε σε ένα πολύ χρήσιμο συμπέρασμα: "Νομίζουμε ότι η φύση είναι περίπλοκη, όταν όμως πραγματικά την καταλαβαίνουμε φαίνεται σίγουρα απλή"».

Να σας πω... Υπάρχουν καλοί και κακοί επιστήμονες;

«Η διαφορά ενός καλού από έναν κακό επιστήμονα είναι το να μην επιμένει, στην περίπτωση που αποδειχθεί, στο λάθος του. Υπάρχουν πολλών ειδών λάθη. Υπάρχουν λάθη χαζά· δηλαδή το να κάνει κάποιος λάθος στις πράξεις. Ε, αυτό είναι λίγο ασυγχώρητο... είναι βαρύ. Από εκεί και πέρα όμως μπορεί να φτιάξεις μια θεωρία, να είναι συνεπής, αλλά να γίνει ένα πείραμα και να αποδειχθεί ότι αυτό το πράγμα δεν είναι έτσι. Εντάξει, έχουμε κάνει πολλά τέτοια. Αλλά αν δεν κάνεις αυτό το πράγμα, δεν θα βρεις ποτέ τη σωστή θεωρία».

Αρα θεωρείτε ότι τέτοια λάθη μάς μαθαίνουν.

«Α, βέβαια. Και σας είπα ότι αυτή θεωρώ πως είναι η διαφορά μεταξύ καλού και κακού επιστήμονα. Οταν εσύ ο ίδιος αναθεωρείς κάτι που αποδεικνύεται λάθος, οι άλλοι σε σέβονται. Και καλύτερα να το πω εγώ εναντίον του εαυτού μου παρά να προσπαθήσω να το κρύψω και να γελάνε οι υπόλοιποι πίσω από την πλάτη μου, μ' εμένα. Βέβαια κανένας δεν μπορεί να πει το "mea culpa" εύκολα. Πρέπει να έχεις κότσια για να το πεις. Αυτό λέω και στους νεότερους. Οταν δεις ότι κάτι δεν δουλεύει, το παρατάς και πας στο επόμενο».

Αυτό είναι και στάση ζωής για σας;

«Νομίζω ναι».

Πιστεύετε δηλαδή ότι το μεγαλύτερο ποσοστό της αποτυχίας των ανθρώπων είναι το ότι δεν θέλουν να αποδεχθούν ότι κάνουν λάθος;

«Ακριβώς. Υπάρχουν, κατά τη γνώμη μου, εγωισμοί και εγωισμοί. Υπάρχει ο εγωισμός τού να θες να είσαι πρώτος, να φαίνεσαι κτλ... Εντάξει, αυτό το καταλαβαίνω. Αλλά τέτοιου είδους πράγμα, να λες "δεν έχω κάνει ποτέ λάθος" ή το να βλέπεις ότι γελοιοποιείσαι και να μη θες να πεις "συγγνώμη"... Βλέπετε ότι και σε άλλα θέματα, όχι μόνο στην έρευνα, μερικοί άνθρωποι καταστρέφονται, τους σκοτώνουν και δεν παραδέχονται ότι έκαναν λάθος. Αυτό το θεωρώ γελοίο πράγμα και μη ανθρώπινο».

Για ποιο λόγο, λέτε, να προσπαθεί ο άνθρωπος να εξηγήσει τον κόσμο;

«Νομίζω ότι έχουμε αυτήν την έμφυτη τάση να θέλουμε να προβλέψουμε τον κίνδυνο ή να θέλουμε να είμαστε αιώνιοι ή να βλέπουμε τη ζωή γλυκιά ­ έστω και αν δεν είναι μερικές φορές... Με τις προόδους που γίνονται αυτήν τη στιγμή στη βιολογία ­ το έχω πει και άλλες φορές ­ είμαστε τυχεροί και συγχρόνως άτυχοι».
Αν υποθέσουμε ότι υπήρχε μια πόρτα από την οποία θα μπορούσαμε να μπούμε στο μυαλό του Αϊνστάιν, τι πιστεύετε ότι ήταν αυτό μέσα στο δωμάτιο του μυαλού του που τον έκανε να ξεχωρίζει;

«Επειδή πρόσφατα άκουσα να γίνεται λόγος για γονίδιο της ευφυΐας, αν θελήσουμε να το απομυθοποιήσουμε το θέμα, μάλλον είναι θέμα διακλαδώσεων των νευρώνων. Δηλαδή τα νευρωνικά συστήματα του Αϊνστάιν έτυχε να είναι διαφορετικά. Ή τα νεύρα να έχουν καλύτερες διακλαδώσεις ή να συνδέονται πολύ περισσότερα μαζί... Υποθέτω, δεν ξέρω... Ισως είναι ανοησίες όλα αυτά, αλλά πιθανόν να είναι κάτι τέτοιο... Και προς Θεού, δεν κομίζω γλαύκα εις Αθήνας... Ολα αυτά που λέω είναι εντελώς κλασικά πράγματα. Οποιο βιβλίο αγοράσετε αυτή τη στιγμή για το μυαλό, τα λέει αυτά τα πράγματα. Αυτή τη στιγμή που μιλάμε γίνεται προσπάθεια όλα να τα εξηγήσουμε μέσα από τους βασικούς νόμους. Και στη βιολογία αλλά και ειδικότερα το τι είναι σκέψη, τι είναι μνήμη, τι είναι αγάπη... Ολα αυτά κάποια στιγμή θα απαντηθούν με καθαρά χημικές εξισώσεις. Παραδείγματος χάριν, ξέρουμε τι χημικές διεργασίες συμβαίνουν όταν κάνουμε έρωτα. Σήμερα πια είμαστε σε θέση να μετράμε όλα αυτά τα πράγματα. Δηλαδή δεν είναι απλώς θεωρίες. Τα πάντα πλέον τα καταλαβαίνουμε σε ένα τέτοιο επίπεδο ανάλυσης δεδομένων. Και θα τα καταλάβουμε ακόμη καλύτερα. Η έρευνα αυτή τη στιγμή αρχίζει να επεκτείνεται σε φαινόμενα ιεραρχικά ανώτερα ­ συνείδηση, ας πούμε, σκέψη, ελευθερία βουλήσεως... Λένε τώρα ότι ίσως σε θέματα λειτουργίας του μυαλού να παίζει ρόλο ακόμη και η κβαντομηχανική. Εχουν αρχίσει να γίνονται πειράματα και θα δούμε αν όντως έτσι συμβαίνει. Το καλό με την κβαντομηχανική είναι ότι επειδή είναι θεωρία πιθανοτήτων σού αφήνει πολλά περιθώρια για να ελέγξεις αν κάτι είναι "ναι" ή "όχι". Παίζεις με τις πιθανότητες. Αν αυτό ισχύει για το μυαλό, μπορεί να εξηγηθεί γιατί στις ίδιες αρχικές συνθήκες ο ένας άνθρωπος αποφασίζει άλφα και ο άλλος αποφασίζει βήτα. Ή το ίδιο άτομο στις ίδιες συνθήκες στη μία περίπτωση αποφασίζει άλφα και στην άλλη περίπτωση βήτα».

Αυτό βεβαίως είναι μια πολύ αισιόδοξη σκέψη. Φαντάζεστε να φθάναμε στο σημείο να ελεγχθεί το σύστημα της βούλησης;

«Δεν θα μπορέσει ποτέ, νομίζω».

Αυτό θα ήταν ένας μηχανισμός επιστημονικής κατάργησης της ελευθερίας.

«Συμφωνώ. Θα ήταν η απόγνωση... η επιστημονική δημιουργία του τρόμου».

Εσείς νιώθετε φόβο κάθε φορά εμπρός στην πιθανή μελλοντική χρήση μιας επιστημονικής ανακάλυψής σας;

«Βεβαίως υπάρχει ένας διαρκής τέτοιος φόβος. Θα σας φέρω ένα "χοντρό" παράδειγμα τώρα, αυτό της πυρηνικής βόμβας. Πού να φανταστεί ο Αϊνστάιν το 1905, όταν ανακάλυπτε την περίφημη ισοδυναμία μεταξύ ενέργειας και μάζας, ότι θα οδηγήσει την ανθρωπότητα 35-40 χρόνια μετά στην αυτοκαταστροφή; Αυτό είναι το λεγόμενο "προπατορικό αμάρτημα των φυσικών". Αυτό βεβαίως έχει ανοίξει τα μάτια σε όλους τους επιστήμονες τώρα, γιατί όλους μάς διακατέχει πια αυτός ο φόβος που λέτε».

Υπάρχει βεβαίως και η λογική του Πριγκοζίν, ο οποίος λέει ότι η ανακάλυψη ενός πράγματος που έχει τη δύναμη να καταστρέψει τα πάντα είναι αυτό που μπορεί να οδηγήσει στην αποφυγή της όποιας ολικής καταστροφής... Ο φόβος της καταστροφής οδηγεί στην αποφυγή του μέσου που επιφέρει την καταστροφή;

«Ναι, ο Πριγκοζίν μιλάει για την "ισορροπία του τρόμου". Εγώ πιστεύω ακράδαντα ότι δεν μπορείς να κρατήσεις την έρευνα... Είναι σαν να πιστεύουμε ότι μπορούμε να κρατήσουμε το ανθρώπινο μυαλό».

Το μυαλό του ανθρώπου είναι «άπιαστο»;

«Αυτά τα ξέρουμε από την εποχή του Γαλιλαίου, τότε που είχαν προσπαθήσει να συντηρήσουν τον Μεσαίωνα, αλλά δεν κρατιέται αυτό το πράγμα. Υπάρχουν βέβαια ορισμένοι τρελοί, αλλά σε γενικές γραμμές νομίζω ότι ο κόσμος έχει συμπεριφερθεί λογικά. Τώρα έχουμε τη βιοτεχνολογία, την Ντόλι και όλα αυτά... αλλά δεν νομίζω ότι είναι πράγματα που μπορούν να κρατηθούν. Δεν πιστεύω δηλαδή ότι μπορούν να τα κρατήσουν είτε υπογράφοντας ηθικούς κώδικες είτε με οποιονδήποτε άλλον τρόπο. Η ευθύνη, νομίζω ότι, ανήκει στον καθένα προσωπικά για το πώς θα συμπεριφερθεί. Πρέπει να προσέχουμε όμως να αποφεύγουμε τις επιφανειακές αναλύσεις, οι οποίες ειδικά όσον αφορά τη βιοτεχνολογία γίνονται κατά κόρον».

Το ζήτημα πάντως είναι αν τα μυαλά των ερευνητών στρέφονται μόνο σε έρευνες που πρόκειται κάποιοι να εκμεταλλευθούν. Δηλαδή πόσο βέβαιοι είμαστε όλοι εμείς οι κοινοί θνητοί ότι δεν υπάρχουν κομμάτια έρευνας που επειδή δεν ενδιαφέρουν κάποιους οικονομικά δεν αναπτύσσονται;

«Αυτό το θέμα είναι πάρα πολύ σοβαρό, και στην Αμερική και στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο».

Στην Ελλάδα δεν αναπτύσσεται η έρευνα επειδή δεν υπάρχουν ενδιαφερόμενες εταιρείες να εκμεταλλευθούν τα αποτελέσματά της;

«Οχι, πιστεύω ότι είναι η αμέλεια και η προχειρότητα που οδηγούν σε αυτό το τέλμα. Η Ελλάδα, νομίζω, δεν μπορεί να χάσει άλλη μία ευκαιρία. Γιατί τα άλματα παλιά γίνονταν κάθε ορισμένα χρόνια. Τώρα τα άλματα γίνονται κάθε ημέρα. Γι' αυτό και εγώ προσπαθώ να δημιουργήσω ένα διεπιστημονικό δίκτυο ­ νομίζω ότι έχω μέσα στο μυαλό μου μια πολύ πρωτότυπη ιδέα. Υπήρξε στην αρχή μια βοήθεια, αλλά μετά μπήκε το "ναι μεν, αλλά...". Εγώ δεν ήρθα εδώ πέρα για να κάθομαι να πίνω καφέ στην πλατεία Κολωνακίου. Που είναι ωραία ­ δεν λέω ­, αλλά υπάρχει ο κίνδυνος κάποια στιγμή να σκουριάσω και να παροπλισθώ. Ολοι ενθουσιάζονται και στην αρχή δείχνουν μεγάλη προθυμία να υποστηρίξουν αυτό το σχέδιο, αλλά κάποια στιγμή χρειάζονται και τα έργα. Καταλαβαίνω ότι δεν είναι εύκολα τα πράγματα, ζούμε σε εποχές ισχνών αγελάδων. Οι απαιτήσεις μου όμως δεν στρέφονται μόνο στην πολιτεία. Βλέπω ότι κάθε τόσο επιχειρηματίες δίνουν του κόσμου τα λεφτά σε διάφορα... Κανένας τους δεν σκέφτεται ότι υπάρχει και η έρευνα, η οποία μπορεί να μας κάνει πρωτοπόρους στον κόσμο. Δίνουν για τον αθλητισμό, για τους αθλητές κλπ. ­ και καλά κάνουν ­, αλλά κάτι θα μπορούσε να γίνει και για την πνευματική Ολυμπιάδα. Να πάρουμε νέους ανθρώπους, Ελληνες και να τους αναδείξουμε. Εγώ, ξέρετε, από παιδί, από τότε που έπαιζα μπάλα, έχω μέσα μου μια μαχητικότητα. Αγωνίζομαι, προσπαθώ, βρίζω και λιγάκι, μετά πίνω κανένα κρασί και ηρεμώ... Αλλά αυτή η συμπεριφορά κρατάει πολλούς Ελληνες μακριά από κάθε επαφή με την Ελλάδα. Και ό,τι καλό θα είχαν να προσφέρουν το χάνουμε. Και μπορεί εγώ λόγω χαρακτήρος να έχω μια ενισχυμένη ελληνικότητα, αλλά υπάρχουν πολλοί που μου λένε "τρελός είσαι; τι κάθεσαι και κάνεις;". Και για την Ακαδημία και για το ένα και για το άλλο... ακούω μόνο τέτοια».

Αλήθεια, πώς προταθήκατε εσείς, ένας τόσο νέος άνθρωπος, για Ακαδημαϊκός; Δεν σας παραξένεψε; Και ποιος ο λόγος που δεχθήκατε να γίνετε μέλος της Ακαδημίας ενώ στην Ελλάδα όλοι θεωρούν ότι μυρίζει πτωμαΐνη;

«Κοιτάξτε, αυτό ήταν μια συγκυρία των πραγμάτων. Αλλά και πάλι είναι αυτή η πεποίθησή μου... η διάθεση που έχω να πιστέψω ότι κάτι μπορεί να αλλάξει. Διανύουμε βεβαίως ακόμη τον μήνα του μέλιτος. Ολα αυτά γίνονται επειδή υποτίθεται ότι κάτι πρέπει και μπορεί να αλλάξει. Και νομίζω ότι έχω δει μια τέτοια διάθεση».

Οφείλω όμως να σας πω ότι με παραξένεψε λιγάκι όταν άκουσα το όνομά σας... Γιατί, όπως σας είπα, έχουμε συνδέσει την Ακαδημία με κάτι σκονισμένο και αραχνιασμένο ­ χωρίς να έχω τίποτε με τους ανθρώπους.

«Τα ίδια πράγματα ήξερα κι εγώ. Είδα όμως μιλώντας με ορισμένους ανθρώπους ότι γίνεται μια πραγματικά ειλικρινής προσπάθεια να παίξει κάποιον ρόλο και αυτό το ίδρυμα που ούτως ή άλλως υπάρχει. Να παίξει έναν πιο ενεργό ρόλο μέσα στην κοινωνία μας. Και έχει, νομίζω, αρκετούς ανθρώπους οι οποίοι ενδεχομένως και λόγω χαρακτήρος να μην έχουν κάνει αισθητή την παρουσία τους. Και έτσι με αυτό το σκεπτικό αποδέχθηκα την πρόταση ­ ότι μπορεί να γίνει κάποια αλλαγή, ότι μπορεί να φέρουμε και άλλους νέους ανθρώπους. Εγινε και το σπάσιμο με τη γυναικεία παρουσία της Γαλάτειας Σαράντη ­ εξαιρετικότατη. Δεν νομίζω ότι δεν υπάρχουν προβλήματα ή ότι δεν θα υπάρξουν, αλλ' ίσως η Ακαδημία μπορεί να παίξει κάποιον ρόλο, όπως παίζει στη Γαλλία. Δεν περιμένει και κανένας από την Ακαδημία να λύσει όλα τα προβλήματα του κόσμου, αλλά από την άλλη πλευρά να μην είναι και τόσο ρημαγμένη όσο πιστεύει ο κόσμος ότι είναι. Τώρα, αν δω ότι αυτό το πράγμα είναι αδύνατον να γίνει, τότε θα το ξανασκεφθώ. Αλλά από την αρχή το είδα με πολύ καλή διάθεση».

Υπάρχει κάποιος άνθρωπος που θα θέλατε να συναντήσετε αν μπορούσατε;

«Τον Αϊζενμπεργκ, π.χ., θα ήθελα να τον έχω συναντήσει. Αλλά αυτόν που χαίρομαι γιατί τον γνώρισα ­ θα έλεγα ­ είναι ο Ρίτσαρντ Φάιμον.

Εξαιρετική προσωπικότητα. Ημουν στο Χάρβαρντ και είχαμε γράψει με τους συνεργάτες μου ένα πολύ ωραίο άρθρο για την ύλη και την αντι-ύλη ­ ήμουν τότε στο άναμμα επάνω, σήμερα η θεωρία αυτή μπορεί να θεωρηθεί "κλασική" πλέον. Θυμάμαι, γιορτάζαμε τα 60 του χρόνια το 1979. Ζήτησε λοιπόν να με καλέσουν. Η χαρά μου ήταν απερίγραπτη. Μου έκαναν κάτι σαν αφιέρωμα που κράτησε δυο μέρες. Μέσα σε ένα αμφιθέατρο 500 ατόμων ήταν μαζεμένα δεν ξέρω πόσα βραβεία Νομπέλ εκεί μπροστά. Λέω μέσα μου: "Τώρα πού πας; Αν καταφέρεις και περάσεις από 'δώ, πάει να πει ότι κάτι αξίζεις". Στη συνέχεια βέβαια ξεχάστηκα, πήγε μια χαρά το πράγμα... Ηρθε κατόπιν, με συνεχάρη, μου έκανε την παρατήρηση ότι τα είπα λίγο γρήγορα... Μετά τον είχαμε φέρει εδώ στην Κρήτη, το 1980. Ηταν πολύ καλά, κολυμπούσαμε μαζί... Μεγάλη φυσιογνωμία... Δηλαδή, πέρα από το ότι ήταν καλός φυσικός, ήταν και χαρακτήρας υπέροχος. Καμία σχέση με τους κλασικούς επιστημονίσκους».

Γιατί το λέτε αυτό;

«Γιατί ο κόσμος πιστεύει για τους επιστήμονες ότι πρέπει να έχουν μια πολύ συγκεκριμένη μορφή. Εγώ αυτό το θεωρούσα πάντοτε χαζό. Γιατί, δηλαδή, οι επιστήμονες να μην είναι φυσιολογικοί άνθρωποι; Γιατί να είμαστε ανώμαλοι, ας πούμε; Γιατί να μην είμαι λερωμένος ή το ένα μπατζάκι μου να είναι πιο κοντό από το άλλο; Αυτό από μικρός δεν μου άρεσε. Ελεγα: "Αν ποτέ γίνω κάτι στη ζωή μου θα παραμείνω φυσιολογικός". Είμαι γενικότερα εναντίον της εκκεντρικότητας».

Αν και η εκκεντρικότητα συχνά είναι χρήσιμη... Βοηθάει να κρατούνται οι αποστάσεις που έχουν χαθεί στην εποχή μας...

«Εμένα μου αρέσει η εκκεντρικότητα του μυαλού ­ αυτό λέω στη γυναίκα μου καμιά φορά. Δεν με ενδιαφέρει να αποσπάσω την προσοχή μέσω του φαίνεσθαι. Καλύτερα να αποσπώ την προσοχή με αυτά που λέω ή με αυτά που γράφω στο χαρτί. Τα άλλα δε μεν νοιάζουν».

Αλήθεια, πώς σας ανέχεται η γυναίκα σας να δουλεύετε τόσες ώρες;

(γέλια).

Η ίδια είναι επιστήμων;

«Οχι, δεν είναι».

Σας φαντάζομαι τώρα σε μια παρέα, όπου είστε όλοι εσείς οι τρελοί επιστήμονες και μιλάτε ακαταλαβίστικα... Ετσι περνάτε τις ελεύθερες ώρες;

«Θα σας πω επ' ευκαιρία κάτι. Παρ' όλο που κάνουμε παρέα βέβαια και με φυσικούς, συνήθως οι παρέες μας είναι άλλες... με καλλιτέχνες, με γιατρούς... Εγώ αποφεύγω όσο μπορώ τους φυσικούς σε παρέες. Διότι, όταν θα βγω έξω, ο φυσικός ξέρω τι θα μου πει. Οταν βγαίνω έξω όμως θέλω να ακούσω και να δω άλλα πράγματα. Αυτά όμως για τη γυναίκα μου δεν είναι τίποτε. Οι πολλές ώρες που κάθομαι το βράδυ και δουλεύω, αυτό είναι σκληρή πλευρά μου. Με καταλαβαίνει όμως. Από την άλλη, βέβαια, περνάμε και ωραία... με φαγητά και όλα αυτά...».

Παραμένει το Νομπέλ ένας στόχος;

«Στόχος; Στόχος είναι πάντοτε, αλλά αυτό είναι ένα πράγμα που πηγαίνει παράλληλα. Δεν είναι κάτι που σε κάνει να μην μπορείς να κοιμηθείς το βράδυ. Βεβαίως κάθε επιστήμονας νομίζω θα ήθελε να τιμηθεί με ένα τέτοιο βραβείο. Μη λέμε τώρα ανοησίες και ψεύτικες μετριοφροσύνες. Εγώ θέλω να έχω καλό έργο, οι άλλοι να νιώθουν ότι πήγα από εδώ ως εκεί. Τώρα, αν έρθει και το βραβείο, καλώς να έρθει. Αν δεν έρθει, τι να κάνουμε; Αυτό που εγώ ελέγχω είναι ό,τι έχει σχέση με τη δουλειά μου».

Στο γυμνάσιο, από όλα αυτά τα μαθήματα υπήρχε κάποιο με το οποίο είχατε μονομανία;

«Μου άρεσε πολύ η άλγεβρα και η χημεία».

Νέο «π» προτείνουν «αντάρτες» μαθηματικοί

Λονδίνο
Ένας διεθνής συνασπισμός μαθηματικών και άλλων ειδικών υποστηρίζει ότιι η επιστημονική κοινότητα οφείλει να αποδεχθεί την αλλαγή της πιο γνωστής μαθηματικής σταθεράς, του περίφημου «π» -πρόκειται για το γνωστό 3,14 της περιφέρειας του κύκλου. Προτείνουν την θέση του «π» να πάρει η διπλάσια τιμή του, δηλαδή το 6,28, την οποία απεικονίζουν με το επίσης ελληνικό γράμμα «Τ». Ανακήρυξαν μάλιστα την 28η Ιουνίου ως ημέρα «Τ».

Το «π»

Η μαθηματική σταθερά π είναι ένας πραγματικός αριθμός που μπορεί να οριστεί ως ο λόγος του μήκους της περιφέρειας ενός κύκλου προς τη διάμετρό του στην Ευκλείδεια γεωμετρία, και ο οποίος χρησιμοποιείται πολύ συχνά στα μαθηματικά,στη φυσική και στη μηχανολογία.
Ο συμβολισμός προέρχεται από το αρχικό γράμμα «π» (πι) της λέξης «περιφέρεια», και έχει καθιερωθεί διεθνώς, ενώ στο λατινικό αλφάβητο συμβολίζεται ως Pi. Οι δεκαδικοί αριθμοί του αριθμού «π» είναι άπειροι και για αυτό καθιερώθηκε να χρησιμοποιούνται μόνο οι δύο που ακολουθούν το 3 δηλαδή, το 3,14.

Μάλιστα εδώ και χρόνια χιλιάδες άνθρωποι σε όλο τον κόσμο προσπαθούν να ανακαλύψουν όσο το δυνατόν περισσότερους δεκαδικούς αριθμούς του «π». Το ρεκόρ κατέχει αυτή την στιγμή ένας γάλλος προγραμματιστής που κατέφερε με την βοήθεια υπολογιστή να βρει 2,7 τρισεκατομμύρια δεκαδικούς αριθμούς του «π».

Το «Τ»

Τα τελευταία χρόνια έπεσε στο τραπέζι η άποψη ότι για πρακτικούς λόγους στις μαθηματικές πράξεις πρέπει να αντικατασταθεί η σταθερά από τη διπλάσια τιμή της. Δηλαδή την θέση του 3,14 να πάρει το 6,28.
Πολλοί μαθηματικοί και επιστήμονες από όλο τον κόσμο συνασπίστηκαν στην προώθηση αυτής της ιδέας και μάλιστα σε πολλές χώρες έχουν δημιουργηθεί «ομάδες Τ» στις οποίες μετέχουν όσοι πιστεύουν ότι πρέπει να υπάρξει αντικατάσταση του 3,14 από το 6,28. Οι θιασώτες του «Τ» υποστηρίζουν ότι αυτό και όχι το «π» είναι η φυσική σταθερά του κύκλου και ζητούν να επικρατήσει στα βιβλία και οπουδήποτε αλλού χρησιμοποιείται η συγκεκριμένη μαθηματική σταθερά.